Bayaq anamla telefonla danışıram, Deyir:  "ay bala, sən deyirdin yas və toy adətlərimiz bizim axırımıza çıxacaq, mən səni qınayırdım. İndi bu pandemiya ən çox yas yerlərində yayılır". Əslində mən yas və toy adətlərinə qarşı çıxanda pandemiya-zad yox idi. Millət kimi formalaşağımıza mənfi təsirinə görə bu adətləri tənqid edirdim. Pandemiya fiziki cəhətdən bu adətlərin mənasız olduğunu təstiqlədi. Əslində bunun başqa tərəfləri də var. Deyə bilərsiniz ki, milli adət milləti niyə məhv etsin ki? 
- Ona görə ki, adətləri, ritualları millət yaratmır. Bunlar ayrı-ayrı tayfaların mərasim üsullarının təmərküzləşməsindən əmələ gəlir, xalq folklorunu yaradır, millət ideologiyasını yaratmır.
- Ona görə ki, xalq folklorunun əsirinə çevrilməklə gələcəyi keçmişə qurban vermiş oluruq...
- Ona görə ki, bu adətlər zaman dəyişdikcə əsl mahiyyətini itirir, qurama teatr səhnəsinə çevrilir.
- Ona görə ki, bir zamanlar o ritualların bir başa təşəbbüskarı, icraçısı və iştirakçısı olan ağsaqqal və ağbirçəklər zaman keçdikcə, o adətlər öz mahiyyətini itirib teatr tamaşasına dönüşdükcə o tamaşanın aktyor və aktrisalarına çevrilir. (Biz səhnədə ağsaqqal və ağbirçək yox, o rolları ifa edən aktyor və aktrisalar görürük.) Anam yas adətlərindən danışdı, mən isə düşük, əttökən toy adətlərini yada saldım. Bu gün pandemiya səbəbiylə ölkəmizdə toy-nişan mərasimləri keçirilmir. Nəticədə bir-birini sevən gənclərimiz qovuşa bilmir. Niyə?
- Ona görə ki, hər bir gənc bu lazımsız ritualların bütün mərhələlərindən adlayıb ailə qurmağa məhkumdur. Onlar bunu istəyirmi? Soruşan yoxdur.
- Ona görə ki, ağsaqqal və ağbirçək bildiklərimiz o səhnədə rol almaq istəyir. (Bir aktyorun Otello, bir aktrisanın Dezdemona rollarında ifa etmək arzusu kimi) Bu gənclər yenə də ağsaqqal və ağbirçək xeyir-duası ilə toysuz-nişansız nikah bağlaya bilməzlərmi?
-Bu toplumun içərisində qətiyyən yox. O böyükləri el ağsaqqal, ağbirçək siyahısından çıxaracaq, o gənc ailəni hamı daş-qalaq edəcək. Bəs bu kütlə kütbeyinliyindən millət ideologiyası hansı ziyanı çəkəcək? Bir neçə hamının anlayacağı ən sadələrini deyirəm:
- Bu qədər şəhid vermişik, onların yeri və millətin sayı yeni ailələrdə doğulacaq uşaqlarla dolmayacaq.
- Pandemiya səbəbiylə çökən təhsil sistemimiz 6 ildən sonra birinci sinif şagirdi qıtlığı yaşayacaq.
- 18 ildən sonra orduya çağırılan gənclərin sayı aşağı düşəcək. Əziz valideynlər, dəbdəbəli toy arzularınıza görə gənclərimizin səadətinə və millətimizin gələcəyinə mane olmayın. Əziz gənclər, bir-birinizi sevirsinizsə, valideyn xeyir-duası ilə nikah məmuruna yaxınlaşıb ailə qurun. Vallah, o toy kasetinə baxanda gic ritualların icraçısına çevrildiyiniz üçün özünüz də xəcalət çəkəcəksiniz.

Elşən Əzim
Dalidag.az