Azərbaycan İranla Zəngəzur dəhlizinə alternativ yolun inşası üzərində anlaşdı: Ermənistan sərhədi ilə 5 kilometr məsafədən keçən yol Şərqi Zəngəzur rayonunu Naxçıvanla birləşdirəcək; bura avtomobil və dəmir yolu, eləcədə rabitə və enerji təminatı xətlərinin yaradılması daxildir.
Bununla Azərbaycan birdən çox strateji gediş edir:
Birincisi, bölgədə kommunikasiyanın açılması məsələsində Ermənistanın kartını əlindən alır: Zəngəzur dəhlizi təxirə düşmür, sadəcə İrəvanın prosesi uzatmasının qarşısı alınır və seçim qarşısında qalır – ya razılaşmalıdır, ya da regional layihələrdən kənarda qalacaq;
İkincisi, Bakının Zəngəzur dəhlizinin “dəhliz məntiqi” ilə açılmasında əli güclənə bilər: İrəvan dəhlizin özlərinin nəzarət etdiyi yol məntiqi ilə açılmasını istəyir, Bakı layihənin icra edilməsi məqsədilə “dəhliz, yoxsa yol” məntiqini sonraya saxlamışdı; regional kommunikasiyanın açılmasında Azərbaycan üçün əhəmiyyətli olan Naxçıvanla, həm də Türkiyə ilə quru əlaqəsinin İran vasitəsilə yaradılmasından sonra İrəvan “dalan dövlət” olmaqdan çıxmaq üçün Bakının şərti qarşısında geri çəkilə bilər;
Üçüncüsü, öz layihəsini İran üzərindən həyata keçirən Azərbaycan regional kommunikasiyanın aktuallığını arxa plana keçirə bilər və bu, Ermənistanla quru əlaqəsi yaratmaq istəyən Rusiyanın marağında deyil: Moskvanın onun planlarını pozan İrəvana təzyiqi güclənə və Bakı bu fürsətdən istifadə edə bilər;
Dördüncüsü, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin açılmasında o qədər də maraqlı olmayan İrana regional layihələrdə iştirak imkanı yaradır: bu, Ermənistanla münasibətlərdə Tehranın ən azı neytrallığını təmin edə bilər;
Beşincisi, Şərqi Zəngəzurla Naxçıvanı birləşdirən yol hələ də gündəmdə olan “Bir kəmər, bir yol” layihəsində Orta Dəhlizin aktuallığının saxlanılmasına imkan yaradır: Rusiyaya qarşı sanksiyalar layihənin Şimal Dəhlizini faktiki olaraq sıradan çıxarır və Moskva daşımalarda Orta Dəhlizin keçdiyi Azərbaycan marşrutundan istifadə etməli olacaq; Cənub Dəhlizinin keçdiyi İran da bu anlaşma ilə Orta Dəhlizə - Azərbaycana birləşir.
Azərbaycan bu addımla Avrasiyanın nəqliyyat şəbəkəsinin qurulmasında “ev tapşırığını” yerinə yetirir. İtirən tərəf yenə Ermənsistandır. İrəvan İranla anlaşaraq, “Fars körfəzi – Qara dəniz” marşrutu ilə Zəngəzur dəhlizinə alternativ yaratmaq istəyirdi. Bakı Tehranla anlaşdı və marşrutun Azərbaycan üzərindən keçməsinə nail oldu. Və Ermənistanın icra etmədiyi, həm də alternativ yaratmaq istədiyi Zəngəzur dəhlizinə alternativi də özü yaratdı.

Asif Nərimanlı

Dalidag.az