Əli və Nino- Müəllifi mübahisəli əsər

“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının imza günü keçirildi -FOTOLAR

Faciələr silsiləsinin daha bir səhifəsi -FOTOLAR

Kəlbəcər sakini özünü güllələdi

Murovun etibarlı balası

Kəlbəcərli məktəb direktoru qəzada həlak oldu

"Zar kəndində təhlükə təməlindən başlayır" - İDDİA

Bəhmən Vətənoğlunun ömür-gün yoldaşı dünyasını dəyişdi

"Bəxtiyar Vahabzadə - 100" - adlı tədbir keçirilib

Kəlbəcərli gəncin Çindən 107 min dollarlıq uğuru, Amerikada ödənişsiz təhsil fürsəti - MÜSAHİBƏ

Kəlbəcərdən olan məcburi köçkün gənc ABŞ Universitetinin Siması seçildi – Ayan Hüseynlinin İlhamverici hekayəsi -video

Kəlbəcərli bu ali məktəbə rektor təyin edildi - SƏRƏNCAM

Kəlbəcərli şəhid polkovnik-leytenantın ailəsində ağır faciə baş verdi - FOTO

Ələmdar Cəfərov - 80 - TƏBRİK!

Şair Ələkbər Sönməzin şeirlər kitabının təqdimatı keçirildi -FOTOLAR

Kaş su problemlərini həll etməli olan vəzifə görəvlilərinin hamısının adı Aydın olaydı - Elşən Əzim YAZIR

"Ramiz bəy azadlıq, demokratiya fədaisidir" - TƏBRİK!

Mədəniyyət

Namiq Dəlidağlının şəhid Sahib Musayevə həsr etdiyi kitabın təqdimatı keçirilib - ŞƏKİLLƏR

Türkiyədə Üzeyir Hacıbəyovun 140 illiyi münasibətilə konsert keçirilib

Tərcümə

Anton Çexovun "Sevinc"i -Hekayə

Nəcib Məhfuz -Uşaqların cənnəti -Hekayə

Media

Hədəfimiz, məqsədimiz məlum! - "Manevr.az" 9 yaşında...

Media Reyestrində olmadan fəaliyyət göstərən çap mediası 5 min manatadək cərimələnəcək

Kitab köşkü

Festivalda Namiq Dəlidağlının kitabları maraqla qarşılandı - FOTO

Kəlbəcərli professorun monoqrafiyası çap olundu - Şəkil

Yazarlar

Salman Qaralar Bir sözün semantikası və ya “Aşığın qurban öldürməsi”

İttifaq MİRZƏBƏYLİ Qəzavü-qədər...daha nə qədər?!

Sumqayıt - Təsəlli şəhərim

Reklam

Elanlar

Rizvan Cəfərlinin şeirlər kitabının təqdimatı keçiriləcək

AYB-də Əli Kərimin oğlu ilə görüş keçiriləcək

Təqvim

« Avqust 2025 »
Be	Ça	Ç	Ca	C	Ş	B
	1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

Əli və Nino- Müəllifi mübahisəli əsər

05-12-2019 12:19

Əsərin ilk nəşrində müəllif kimi Qurban Səid göstərilmişdir. Rəsmi sənədlərə əsasən Qurban Səid avstriyalı baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin təxəllüsüdür. Buna görə də uzun illər əsərin həqiqi müəllifi Elfrida fon Ehrenfels hesab olunurdu. Lakin, amerikalı şərqşünas Tom Rayz əsərin əslən Azərbaycandan olan yəhudi mənşəli yazıçı Lev Nissembauma məxsus olduğunu, baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin isə yalnız onun məşuqəsi olmasını sübut edə bilmişdi.
Bir qisim tədqiqatçılar Qurban Səid adının Bakı yəhudisi Lev Nissembaumun, digərləri isə Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin təxəllüsü olduğunu qeyd edirlər. Qərb tədqiqatçıları və naşirləri "Əli və Nino"nun keçən əsrin 20-ci illərində Bakıdan Almaniyaya mühacirət etmiş yəhudi mənşəli Lev Nissembaum olduğunu bildirirlər. Almaniyada yaşayan tədqiqatçı Nuridə Atəşi isə əslində Lev Nissembaumun müsəlman kimi doğulduğunu, əsl adının Məhəmməd Əsəd bəy olduğunu iddia edir.
Qurban Səid adının yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin təxəllüsü olduğunu iddia edənlər də var. Çəmənzəminlinin oğlu Orxan Vəzirov bildirir ki, bunu vaxtilə Ceyhun Hacıbəyli təsdiqləyib. Həmçinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi 1993-cü ildə qəbul etdiyi qərarda əsərin müəllifinin Y.V.Çəmənzəminli olduğunu təsdiq etmişdir.

Əli və Nino əsərinin məzmunu

Əsərdəki hadisələr Rusiya inqilabı, müstəqil və demokratik Azərbaycanın qurulması və Qızıl Ordunun Bakını işğal etdiyi dövrləri əhatə edir. Hadisələrin cərəyan etdiyi əsas məkan isə "tərəqqe etmiş" Qərb və "geridə qalmış" Şərqin qovuşduğu Bakıdır.
Əli xan Şirvanşir rus məktəbində təhsil alan əsilzadə müsəlman gəncidir. Ailəsinin tamamilə şərq-müsəlman adət-ənənələrinə sadiq olmasına baxmayaraq, Əli oxuduğu məktəb və Qərb-xristian dünyasına məxsus olan gürcü qızı Ninoya bəslədiyi məhəbbətinin təsirindən Avropa təsirinə məruz qalmışdır. Lakin bununla belə Nissembaum öz əcdadlarının adət-ənələrinə ömrü boyu sadiq qalacaq, Azərbaycanın müstəqilliyi uğründa həyatını qurban verəcək əsl azərbaycanlı vətənpərvər gənc Əli obrazını yaradır.
Əsərdə Əlinin Ninoya məhəbbəti və Əli xan Şirvanşirin Dağıstan, Qarabağ, Gürcüstan və İrana səyahətlərindən söhbət açılır. Məktəbi bitirdikdən sonra Əli və Nino evlənmək qərarına gəlirlər. Əlinin atası qadınlara, xüsusən başqa dinə məxsus qadına qarşı mühafizəkar fikirlərinə baxmayaraq nigahı dəstəkləyir. Ninonun atası isə əvvəlcə tərəddüd edir, lakin erməni əsilli dostunun məsələyə müdaxiləsi ilə sonda mövqeyini yumşaldır.
Hadisələr həmin erməninin Ninoya aşiq olması və hiyləgərliklə onu qaçırmasından sonra dramatik xarakter alır. Əli dininin qaydalarına uyğun olaraq xain ermənini öldürür, lakin Ninoya əl qaldırmağa cürət etmir. Əli erməninin yaxın qohumlarının gözlənilən intiqamından yaxa qurtarmaq üçün Bakını tərk etməli olur.
Aylar sonra Nino Əlini ucqar kəndlərin birində yoxsulluq və səfalət içində tapır və dərhal onunla evlənir. Rusiya inqilabı və türklərin Bakını azad etmək məqsədilə Azərbaycana yürüşlərini diqqətlə izləyən Əli rusların Bakını yenidən ələ keçirməsindən sonra Nino ilə İrana yollanır. Nino İranda ev dustağına çevrilməsi səbəbindən özünü tamamilə yalqız və bədbəxt hiss edir. Azərbaycanda ilk demokratik cümhuriyyətin qurulmasından sonra Əli və Nino yenidən Bakıya qayıdır və yenicə qurulmuş dövlətin mədəni həyatında fəal iştirak edirlər. Sonradan Əliyə Azərbaycanın Fransada səfiri vəzifəsi təklif olunur və təklifi Nino da müsbət qarşılayır, lakin Əli imtina edir. O Ninonun özünün İranda necə bədbəxt hiss etdiyin xatırlayır və eyni aqibət ilə qarşılaşmaqdan çəkinir.
Əlinin gənc ömrü rusların 1920-ci ildə bir daha Azərbaycana yönəlmısi ilə başa çatır. Nino isə yenicə dünyaya gəlmiş körpələri ilə Gürcüstana qaçır. Əli xan Şavanşir Gəncənin bolşeviklərdən müdafiəsi döyüşlərində şəhid olur.

Dalidag.az

Kateqoriya: Karusel / Poeziya-nəsr