Əli və Nino- Müəllifi mübahisəli əsər

Laçına getmək istəyənlərə şad xəbər - RƏSMİ

Qazaxın 8 kəndinin işğalında iştirak edən ermənilər - Siyahı - ŞƏKİLLƏR

Kəlbəcərli vəkil fermerlərlə bağlı məsələ qaldırdı, nazir müavini qəbul etdi...

Şair Sücaətin bacısı dünyasını dəyişib

Başlıbel qətliamının şahidi: “Anam və bacımı gözlərimin qarşısında qətlə yetirdilər” - VİDEO

Başlıbel şəhidləri yad edilib - ŞƏKİLLƏR

Kəlbəcərdə 27 ədəd əl qumbarası tapıldı

Kəlbəcərdə ağır qəza: yük maşını çaya aşdı, 2 nəfər öldü - ŞƏKİLLƏR

Vəliyəddin İsmayılov vəfat etdi

Düşmən Kəlbəcəri atəşə tutdu

99 yaşlı kəlbəcərli müəllim vəfat etdi

Bu kateqoriyadan olan məcburi köçkünlər müavinət almayacaq

Kəlbəcərdə zəlzələ oldu

Kəlbəcərli vəkil nazirə müraciət etdi: "Bu inzibati əngəllər işğaldan azad edilmiş rayon sakinlərinin qayıdışına ciddi maneədir".

Kəlbəcərdə nələr aşkar olundu...

Kəlbəcərli polis mayoru vəfat etdi -ŞƏKİLLƏR

Mədəniyyət

Laçında Xalçaçılıq mərkəzi açıldı

“Bura mənim evimdir” filminin təqdimat mərasimi keçirilib

Tərcümə

Anton Çexovun "Sevinc"i -Hekayə

Nəcib Məhfuz -Uşaqların cənnəti -Hekayə

Media

Kəlbəcərdə saxlanılan erməni diversantının məhkəməsi keçirilib

İsrail və HƏMAS arasında gedən müharibə zamanı 48 jurnalist öldürülüb

Kitab köşkü

Kəlbəcərli professorun monoqrafiyası çap olundu - Şəkil

“Rus və Azərbaycan frazeologiyalarının müqayisəli təhlili” kitabı nəşr olunub

Yazarlar

Sevinc Qərib "Kütləvilik sindromu" və ya "təkrarçılıq xəstəliyi"

Sujetdəki ölüm və ya Sabir Yusifoğlunun üç nöqtələri

Taleh Şahməmmədli Şuşanı gördüm, bundan sonra... - Taleh Şahməmmədli yazır

Reklam

Elanlar

Rizvan Cəfərlinin şeirlər kitabının təqdimatı keçiriləcək

AYB-də Əli Kərimin oğlu ilə görüş keçiriləcək

Təqvim

« Aprel 2024 »
Be	Ça	Ç	Ca	C	Ş	B
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Əli və Nino- Müəllifi mübahisəli əsər

05-12-2019 12:19

Əsərin ilk nəşrində müəllif kimi Qurban Səid göstərilmişdir. Rəsmi sənədlərə əsasən Qurban Səid avstriyalı baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin təxəllüsüdür. Buna görə də uzun illər əsərin həqiqi müəllifi Elfrida fon Ehrenfels hesab olunurdu. Lakin, amerikalı şərqşünas Tom Rayz əsərin əslən Azərbaycandan olan yəhudi mənşəli yazıçı Lev Nissembauma məxsus olduğunu, baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin isə yalnız onun məşuqəsi olmasını sübut edə bilmişdi.
Bir qisim tədqiqatçılar Qurban Səid adının Bakı yəhudisi Lev Nissembaumun, digərləri isə Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin təxəllüsü olduğunu qeyd edirlər. Qərb tədqiqatçıları və naşirləri "Əli və Nino"nun keçən əsrin 20-ci illərində Bakıdan Almaniyaya mühacirət etmiş yəhudi mənşəli Lev Nissembaum olduğunu bildirirlər. Almaniyada yaşayan tədqiqatçı Nuridə Atəşi isə əslində Lev Nissembaumun müsəlman kimi doğulduğunu, əsl adının Məhəmməd Əsəd bəy olduğunu iddia edir.
Qurban Səid adının yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin təxəllüsü olduğunu iddia edənlər də var. Çəmənzəminlinin oğlu Orxan Vəzirov bildirir ki, bunu vaxtilə Ceyhun Hacıbəyli təsdiqləyib. Həmçinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi 1993-cü ildə qəbul etdiyi qərarda əsərin müəllifinin Y.V.Çəmənzəminli olduğunu təsdiq etmişdir.

Əli və Nino əsərinin məzmunu

Əsərdəki hadisələr Rusiya inqilabı, müstəqil və demokratik Azərbaycanın qurulması və Qızıl Ordunun Bakını işğal etdiyi dövrləri əhatə edir. Hadisələrin cərəyan etdiyi əsas məkan isə "tərəqqe etmiş" Qərb və "geridə qalmış" Şərqin qovuşduğu Bakıdır.
Əli xan Şirvanşir rus məktəbində təhsil alan əsilzadə müsəlman gəncidir. Ailəsinin tamamilə şərq-müsəlman adət-ənənələrinə sadiq olmasına baxmayaraq, Əli oxuduğu məktəb və Qərb-xristian dünyasına məxsus olan gürcü qızı Ninoya bəslədiyi məhəbbətinin təsirindən Avropa təsirinə məruz qalmışdır. Lakin bununla belə Nissembaum öz əcdadlarının adət-ənələrinə ömrü boyu sadiq qalacaq, Azərbaycanın müstəqilliyi uğründa həyatını qurban verəcək əsl azərbaycanlı vətənpərvər gənc Əli obrazını yaradır.
Əsərdə Əlinin Ninoya məhəbbəti və Əli xan Şirvanşirin Dağıstan, Qarabağ, Gürcüstan və İrana səyahətlərindən söhbət açılır. Məktəbi bitirdikdən sonra Əli və Nino evlənmək qərarına gəlirlər. Əlinin atası qadınlara, xüsusən başqa dinə məxsus qadına qarşı mühafizəkar fikirlərinə baxmayaraq nigahı dəstəkləyir. Ninonun atası isə əvvəlcə tərəddüd edir, lakin erməni əsilli dostunun məsələyə müdaxiləsi ilə sonda mövqeyini yumşaldır.
Hadisələr həmin erməninin Ninoya aşiq olması və hiyləgərliklə onu qaçırmasından sonra dramatik xarakter alır. Əli dininin qaydalarına uyğun olaraq xain ermənini öldürür, lakin Ninoya əl qaldırmağa cürət etmir. Əli erməninin yaxın qohumlarının gözlənilən intiqamından yaxa qurtarmaq üçün Bakını tərk etməli olur.
Aylar sonra Nino Əlini ucqar kəndlərin birində yoxsulluq və səfalət içində tapır və dərhal onunla evlənir. Rusiya inqilabı və türklərin Bakını azad etmək məqsədilə Azərbaycana yürüşlərini diqqətlə izləyən Əli rusların Bakını yenidən ələ keçirməsindən sonra Nino ilə İrana yollanır. Nino İranda ev dustağına çevrilməsi səbəbindən özünü tamamilə yalqız və bədbəxt hiss edir. Azərbaycanda ilk demokratik cümhuriyyətin qurulmasından sonra Əli və Nino yenidən Bakıya qayıdır və yenicə qurulmuş dövlətin mədəni həyatında fəal iştirak edirlər. Sonradan Əliyə Azərbaycanın Fransada səfiri vəzifəsi təklif olunur və təklifi Nino da müsbət qarşılayır, lakin Əli imtina edir. O Ninonun özünün İranda necə bədbəxt hiss etdiyin xatırlayır və eyni aqibət ilə qarşılaşmaqdan çəkinir.
Əlinin gənc ömrü rusların 1920-ci ildə bir daha Azərbaycana yönəlmısi ilə başa çatır. Nino isə yenicə dünyaya gəlmiş körpələri ilə Gürcüstana qaçır. Əli xan Şavanşir Gəncənin bolşeviklərdən müdafiəsi döyüşlərində şəhid olur.

Dalidag.az

Kateqoriya: Karusel / Poeziya-nəsr