Dostoyevski ilə müharibə haqqında MÜSAHİBƏ

Laçına getmək istəyənlərə şad xəbər - RƏSMİ

Qazaxın 8 kəndinin işğalında iştirak edən ermənilər - Siyahı - ŞƏKİLLƏR

Kəlbəcərli vəkil fermerlərlə bağlı məsələ qaldırdı, nazir müavini qəbul etdi...

Şair Sücaətin bacısı dünyasını dəyişib

Başlıbel qətliamının şahidi: “Anam və bacımı gözlərimin qarşısında qətlə yetirdilər” - VİDEO

Başlıbel şəhidləri yad edilib - ŞƏKİLLƏR

Kəlbəcərdə 27 ədəd əl qumbarası tapıldı

Kəlbəcərdə ağır qəza: yük maşını çaya aşdı, 2 nəfər öldü - ŞƏKİLLƏR

Vəliyəddin İsmayılov vəfat etdi

Düşmən Kəlbəcəri atəşə tutdu

99 yaşlı kəlbəcərli müəllim vəfat etdi

Bu kateqoriyadan olan məcburi köçkünlər müavinət almayacaq

Kəlbəcərdə zəlzələ oldu

Kəlbəcərli vəkil nazirə müraciət etdi: "Bu inzibati əngəllər işğaldan azad edilmiş rayon sakinlərinin qayıdışına ciddi maneədir".

Kəlbəcərdə nələr aşkar olundu...

Kəlbəcərli polis mayoru vəfat etdi -ŞƏKİLLƏR

Mədəniyyət

Laçında Xalçaçılıq mərkəzi açıldı

“Bura mənim evimdir” filminin təqdimat mərasimi keçirilib

Tərcümə

Anton Çexovun "Sevinc"i -Hekayə

Nəcib Məhfuz -Uşaqların cənnəti -Hekayə

Media

Kəlbəcərdə saxlanılan erməni diversantının məhkəməsi keçirilib

İsrail və HƏMAS arasında gedən müharibə zamanı 48 jurnalist öldürülüb

Kitab köşkü

Kəlbəcərli professorun monoqrafiyası çap olundu - Şəkil

“Rus və Azərbaycan frazeologiyalarının müqayisəli təhlili” kitabı nəşr olunub

Yazarlar

Sevinc Qərib "Kütləvilik sindromu" və ya "təkrarçılıq xəstəliyi"

Sujetdəki ölüm və ya Sabir Yusifoğlunun üç nöqtələri

Taleh Şahməmmədli Şuşanı gördüm, bundan sonra... - Taleh Şahməmmədli yazır

Reklam

Elanlar

Rizvan Cəfərlinin şeirlər kitabının təqdimatı keçiriləcək

AYB-də Əli Kərimin oğlu ilə görüş keçiriləcək

Təqvim

« Aprel 2024 »
Be	Ça	Ç	Ca	C	Ş	B
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Dostoyevski ilə müharibə haqqında MÜSAHİBƏ

29-09-2019 09:17

– Əvvəla, insanların müharibəyə bir-birini öldürmək üçün getməsi fikri səhvdir: ilkin planda bu haqda düşünülmür, əksinə, onlar öz həyatlarını qurban verməyə gedir. Bu, tamam başqa məsələdir. Həyatda həmvətənlərini, vətənini qorumaq naminə öz həyatını qurban verməkdən gözəl ideya ola bilməz. Humanist ideyalar olmadan isə insanlıq yaşaya bilməz, Hətta mən təxmin edirəm ki, insanlıq müharibəni məhz bu humanist ideyanı həyata keçirmək üçün sevir. Buna ehtiyac var.

– Bəs necə? Kim müharibə vaxtı qaçır? Əksinə, hər kəsdə ruh yüksəkliyi yaranır, sülh zamanı olduğu kimi adilik və darıxmaq haqda giley-güzar eşidilmir. Müharibə bitdikdən sonra isə onu xatırlamağı çox xoşlayırlar, hətta məğlubiyyət halında belə riqqətə gəlirlər. Bir də müharibə dövründə bir-biri ilə görüşən zaman insanların başlarını bulaya-bulaya “Nə böyük bədbəxtlik, gör nələr yaşadıq!” dediyinə inanmayın. Bu, sadəcə olaraq, ənənədir. Əksinə, hər kəsin qəlbində toy-bayram olur. Sadəcə, müharibəni tərifləməkdən hamı çəkinir.

– Tamamilə yanlışdır. Əksinə, humanizm uzunmüddətli sülh zamanı məhvə sürüklənir, əvəzində utanmazlıq, biganəlik meydana gəlir. Uzunmüddətli sülh zamanı sosial üstünlük insanlığın ən pis, kobud tərəfinə keçir. Ən əsası isə var-dövlət və kapital tərəfə. Doğrudur, namus, insanpərvərlik, özünüqurbanvermə hələ ki təqdir olunur, qiymətləndirilir, amma sülh nə qədər çox davam etsə, bütün bu gözəl, əxlaqi nəsnələr solur, quruyur, ölür, zənginlik isə hər şeyi zəbt edir. Axırda ancaq ikiüzlülük qalır. Uzunmüddətli sülh süstlük yaradır, fikirləri qarışdırır, hissləri kütləşdirir, pozğunluğa səbəb olur.

– Elm və incəsənət həmişə müharibədən sonrakı ilk mərhələdə inkişaf edir. Müharibə onları yeniləyir, təravətləndirir, təkan verir. Uzunmüddətli sülh zamanı elm də süquta uğrayır. Elmlə məşğul olmaq özünü qurban verməyi tələb edir. Amma gəlin düşünək, neçə alim dünyanın qanayan yarası önündə davam gətirə bilir? O da parlamaq, diqqəti cəlb etmək istəyir. Siz necə düşünürsünüz, həqiqi əməksevərlər çoxmu qalıb? Şöhrət istəyirlər. Buna görə də elmdə şarlatanlıq, effekt arxasınca qaçma, hər şeydən öncə isə faydalanmaq əsas yer tutur, çünki alim də zəngin olmaq istəyir. İncəsənətdə də eyni haldır: effekt arxasınca qaçmaq. Sadə, aydın, sağlam ideyalar artıq dəbdə olmur. Az-maz ölçü hissi, harmoniya qalır. Hisslərdə və ehtiraslarda isə sanki əyintilər yaranır. Əgər dünyada müharibə olmasaydı, incəsənət çürüyərdi. İncəsənətdəki bütün gözəl ideyalar müharibə, mübarizə tərəfindən yaranıb.

– Xristianlıq müharibə faktını etiraf edir və uzaqgörənliklə qeyd edir ki, qılınc sülhün sonuna qədər gedə bilməz, bu, çox əladır və vəcdə gətirir. Şübhəsiz ki, o, yüksək mənəvi anlamda müharibəni rədd edir və insan sevgisini tərənnüm edir. Qılıncların kotana çevriləcəyi zaman mən özüm hamıdan əvvəl, hamıdan çox sevinəcəyəm. Bəs bu, nə zaman baş verə bilər?
Bugünkü dünya həmişə və hər yerdə müharibədən pisdir, o qədər pisdir ki, onu qorumaq da əxlaqsızlıqdır. Qiymətləndirməli, qoruyub-saxlamalı heç nə yoxdur.
Sülh zamanı qorxaqlıq kök salır. İnsan öz təbiəti etibarilə dəhşətli dərəcədə qorxaqlığa, utanmazlığa meyillidir və özü də bunu çox gözəl bilir. Bəlkə də, elə buna görə o müharibəyə belə susayır, onu çarə kimi görür. Müharibə insansevərliyi inkişaf etdirir və xalqları birləşdirir.

– Onları bir-birinə hörmət etməyə məcbur edərək. Müharibə insanları təravətləndirir. Xeyriyyəçilik ən çox elə müharibə meydanında inkişaf edir. Bu hətta qəribə faktdır ki, sülh müharibədən daha çox əsəb yaradır. Gəlin xatırlayaq, “Krım kampaniyası” zamanı biz ingilis və fransızlara nifrət edirdikmi? Əksinə, sanki onlarla daha da yaxınlaşdıq, doğmalaşdıq. Onların bizim qəhrəmanlığımız haqdakı rəyləri ilə maraqlanırdıq, onların əsirlərini müalicə edirdik. Bizim əsgər və zabitlər atəşkəs zamanı postlara üz tuturdular, hətta az qala, onlarla qucaqlaşır, araq içirdilər.
Müharibə zamanı zülm çəkənlərə hər kəs o anda yardım edir, sülh zamanı isə biz insafa gəlib üç rubl verənə kimi bütün əyalət aclıqdan məhv ola bilər.

– Müharibə məhz sadə xalqa görə ən yaxşı nəticələrə gətirib çıxarır. İstəyirsiniz, lap ən humanist insan olun, yenə də özünüzü sadə insanlardan üstün hesab edirsiniz.
Bizim zəmanədə öz ürəyini xristianlıq ölçüləri ilə kim ölçür ki? Ciblə ölçülür, hakimiyyətlə, güclə ölçülür və sadə xalq kütləsi də bunu əla bilir. Necə azad olursunuz-olun, necə qanunlar yazırsınız-yazın, insanlar arasındakı qeyri-bərabərlik heç vaxt aradan qalxmayacaq. Yeganə əlac müharibədir. Müharibə xalqda ruh yüksəkliyi yaradır və onun şüurunda ləyaqət duyğusunu gücləndirir. Müharibə savaş zamanı hamını bərabərləşdirir və ağa ilə nökəri barışdırır. Yüksək insani keyfiyyətlər ortaya çıxır, insanları ümumi ortaq səbəb olan vətən üçün birləşdirir. Müharibə zamanı qəhrəmanlığın tam bərabərliyi meydana gəlir.
Axan qan vacib hadisədir. Zəngin və mujik 1812-ci ildə birgə savaşdılar, bir-birinə sülh zamanında olduğundan daha yaxın oldular. Müharibə kütləyə özünəhörmət aşılayır, ona görə də xalq müharibəni sevir. Müharibəyə aid mahnılar bəstələyir, əfsanələr, hekayələr yazır. Yox, müharibə bizim zamanda vacibdir, onsuz dünya məhvə sürüklənər.

Müsahibə ilk dəfə 1876-cı ildə “Səs” qəzetində çap olunmuşdur.
Rus dilindən tərcümə — Xatirə Nurgül

Dalidag.az

Kateqoriya: Müsahibə / Tərcümə